II. CHARAKTERYSTYKA MIASTA I GMINY

2.1. Dane administracyjne

Miasto i Gmina Gryfino należy do powiatu gryfińskiego i położona jest w południowo – zachodniej części województwa zachodniopomorskiego. Gmina Gryfino: od strony południowej graniczy z gminami: Widuchowa i Banie od zachodu z gminą Kołbaskowo i Republiką Federalną Niemiec (Gartz). Granicę północną wyznaczają miasto Szczecin i gmina Stare Czarnowo. Natomiast wschodnią granicę wyznacza gmina Bielice.

Miasto Gryfino: położone jest centralnie w zachodniej części gminy.

Gmina współdziała w ramach współpracy z pięcioma gminami partnerskimi. Współpraca ma zarówno wymiar krajowy jak i międzynarodowy. Do gmin partnerskich Gryfina należą gminy niemieckie: Gartz, Schwedt, Bersenbruck oraz Barlinek (województwo zachodniopomorskie) i Raciechowice (województwo małopolskie).

Współpraca ukierunkowana jest głównie na działania w zakresie gospodarki komunalnej, kultury, oświaty i sportu. Realizowana jest także poprzez wspólne przedsięwzięcia kulturalne i oświatowo – sportowe.

2.2. Warunki gospodarcze

2.2.1. Uwarunkowania demograficzne

            Miasto i Gmina Gryfino posiada status gminy miejsko-wiejskiej. Powierzchnia miasta i gminy wynosi: 253,080 km². Liczba ludności zamieszkująca miasto i gminę wynosi 31 505 osób (dane za rok 2003), co wskazuje na wysoki wskaźnik zaludnienia (124,48 osoby / km²). Sieć osadnicza gminy obejmuje 41 miejscowości, skupione w 28 sołectwach. Szczegółowy wykaz miejscowości zawiera tabela 1.

Wykaz miejscowości wchodzących  w skład gminy Gryfino				T a b e l a  1
Miejscowości wchodzące w skład gminy Gryfino	Liczba mieszkańców	Sołectwo	Składowe części miejscowości
			Nazwa		Rodzaj
1	2	3	4		5
Bartkowo	158	Bartkowo	Bartkowo		Wieś
Borzym	328	Borzym	Borzym		Wieś
Chlebowo	165	Chlebowo	Chlebowo		Wieś
Chwarstnica	331	Chwarstnica	Chwarstnica		Wieś
			Osuch		Młyn
Czepino	404	Czepino	Czepino		Wieś
	87		Nowe Brynki		Kolonia
Daleszewo	643	Dalszewo	Daleszewo		Wieś
	25		Łubnica		Przysiółek
Dębce	119	Żabnica	Dębce		Kolonia
Dołgie	304	Dołgie	Dołgie		Osada
Drzenin	284	Drzenin	Drzenin		Osada
Gardno	1085	Gardno	Gardno		Wieś
Krajnik	168	Krajniik	Krajnik		Wieś
Krzypnica	170	Krzypnica	Krzypnica		Wieś
	24		Pastuszka		Kolonia
Mielenko Gryfińskie	129	Mieleńko Gryfińskie	Mielenko  Gryfińskie		Wieś
Nowe Czarnowo	845	Nowe Czarnowo	Nowe Czarnowo		Wieś
Parsówek	84	Parsówek	Parsówek		Osada
Pniewo	465	Pniewo	Pniewo			Wieś
Radziszewo	455	Radziszewo	Radziszewo		Wieś
Sobiemyśl	359	Sobiemyśl	Sobiemyśl		Osada
			Skrzynice		Kolonia
Sobieradz	281	Sobierazd	Sobieradz		Wieś
Stare Brynki	486	Stare Brynki	Stare Brynki			Osada
	10		Raczki			Kolonia
Steklinko	32	Steklinko	Steklinko			Wieś
Steklno	173	Steklno	Steklno			Wieś
	18		Gajki			Leśniczówka
	7		Ciosna			Kolonia
	7		Śremsko			Wybudowanie
Wełtyń	743	Wełtyń	Wełtyń		Wieś
Wirów	113	Wirów	Wirów		Osada
	59		Wirówek		Osada
Włodkowice	24	Włodkowice	Włodkowice		Wieś
	25		Zaborze		Wieś
Wysoka Gryfińska	295	Wysoka Gryfińska	Wysoka Gryfińska		Osada
Żabnica	409	Żabnica	Żabnica		Wieś
Żórawie	109	Żórawie	Żórawie		Wieś
			Szczawno		Przysiółek
Żórawki	138	Żórawki	Żórawki		wieś

2.2.2. Uwarunkowania społeczne

Gmina Gryfino liczy 31 505  mieszkańców przy ogólnej powierzchni ewidencyjnej 254 km². Daje to gęstość zaludnienia równą 124,03 osób/ 1 km², co jest wskaźnikiem wysokim na tle innych gmin województwa.

Zmiany liczby mieszkańców na terenie gminy Gryfino przedstawia tabela 2.

Rozwój liczby mieszkańców w gminie Gryfino		T a b e l a  2
Lata	Ludność ogółem	Gęstość zaludnienia	Liczba kobiet 100 mężczyzn
GMINA
1995	31283	123,2	100,5
1996	31412	123,7	100,4
1997	31525	124,1	101,1
1998	31733	124,9	101,1
1999	31842	124,9	101,4
2000	31876	125,5	101,4
2001	31385	125,9	bd
2002	31433	123,2	bd
2003	31505	124,0	bd
w tym MIASTO
1995	22217	87,46	102,0
1996	22298	87,78	102,0
1997	22307	87,82	102,6
1998	22435	88,32	102,7
1999	22478	88,49	102,4
2000	22473	88,47	102,6
2001	22143	87,17	bd
2002	21906	86,24	bd
2003	21893	86,19	bd

Źródło: Roczniki statystyczne woj. Szecińskiego z lat 1995, 1996, 1997; GUS oddz. Szczecin, Urząd Miasta i Gminy Gryfino

            Z powyższej tabeli wynika, iż ludność gminy w stosunku do roku 1995 wzrosła o 1,9%, a co za tym idzie odnotowano niewielki wzrost gęstości zaludnienia. Ponadto zauważa się niewielką przewagę kobiet w stosunku do liczby mężczyzn (współczynnik feminizacji wynosi 101,4 , a w mieście 102,6).

W ostatnich kilku latach zauważa się wyhamowanie tendencji wzrostowej liczby mieszkańców, niemniej jednak gmina Gryfino charakteryzuje się jednym z wyższych wskaźników przyrostu naturalnego wśród gmin powiatu. (Dane GUS za 2000-2002).

Zróżnicowanie w poszczególnych klasach produkcyjnych ludności dla miasta i obszaru wiejskiego gminy przedstawia poniższa tabela.

Struktura ludności w gminie Gryfino wg wieku w latach 1995-2002					T a b e l a  3
Rok	Ogólna liczba ludności	Ludność wg grup wieku [%]				W wieku nieprodukcyjnym na 100 os. w wieku produkcyjnym
		przedprodukcyjnym	produkcyjnym	poproducyjnym
GMINA
1995	31283	30,0	61,8	8,2		61
1996	31412	29,0	62,7	8,3		59
1997	31525	27,6	63,9	8,5		56
1998	31733	26,7	64,7	8,6		54
1999	31842	25,5	65,8	8,7		51
2000	31876	24,5	66,8	8,9		bd
2001	31989	23,3	68,1	9,2		bd
2002	31286	23,0	67,0	9,9		bd
w tym MIASTO
1995	22217	29,5	63,6	6,9		57
1996	22298	28,3	64,6	7,1		54
1997	22307	26,7	65,9	7,4		51
1998	22435	25,7	66,8	7,5		49
1999	22478	24,3	68,0	7,7		47

Źródło: Rocznik statystyczny woj. szczecińskiego 1995, 1996, GUS oddz. Szczecin

Z przedstawionych powyżej danych  wynika kilka ważnych dla rozwoju społeczno – gospodarczego gminy wniosków. Zmniejszający się przyrost naturalny spowodował spadek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym – spadek o ok. 5 punktów procentowych. Natomiast zaznacza się wzrost liczby ludności w wieku produkcyjnym. W związku z trudną sytuacją na rynku pracy stanowi to poważny demograficzny problem dla gminy, tym bardziej, że prognozy zapowiadają wzrost udziału tej grupy w ogóle populacji. Stawia to gminę w konieczności podjęcia środków zaradczych w kwestii polityki zatrudnienia.

Grupa osób w wieku poprodukcyjnym wzrasta minimalnie, jednak w związku z coraz to nowymi rocznikami wkraczającymi na rynek pracy, przy bardzo niskim przyroście naturalnym można spodziewać się wzrostu liczby osób w tej grupie demograficznej.

Podstawowymi czynnikami kształtującymi rzeczywisty przyrost ludności są przyrost naturalny i saldo migracji. Wartości powyższych wskaźników demograficznych przedstawia tabela 4.

Migracje i ruch naturalny ludności na terenie gminy Gryfino					T a b e l a  4
Lata	Napływ ludności ogółem	Odpływ ludności ogółem	Saldo migracji	Przyrost naturalny ogółem		Wskaźnik dynamiki demograficznej
GMINA
1995	696	528	+168	143		1,62
1996	474	466	+8	128		1,48
1997	551	518	+33	107		1,48
1998	464	516	-52	66		1,26
1999	159	451	+8	72		1,30
2000	bd	bd	bd	91		1,34
2001	bd	bd	bd	90		bd
2002	bd	bd	bd	79		bd
w tym MIASTO
1995	386	330	+56	123		1,94
1996	279	313	-34	110		1,70
1997	312	332	-20	70		1,48
1998	Bd	bd	bd	52		1,33
1999	251	319	-68	72		1,50
2000	bd	bd	bd	14		1,36

Źródło: Rocznik statystyczny woj. szczecińskiego 1995, 1996

Kształtowanie się przyrostu naturalnego na terenie gminu Gryfino na przestrzeni lat 1995 –2000 przedstawia poniższy wykres 1:

Wykres 1  Przyrost naturalny w poszczególnych latach na terenie gminy Gryfino.

Analiza danych w rozważanym okresie wskazuje na zmniejszającą się z roku na rok liczbę urodzin, zarówno na wsi jak i w mieście Gryfino, przy jednoczesnym wzroście liczby zgonów.  Wskaźnik dynamiki demograficznej, liczony jako stosunek liczby urodzin do liczby zgonów, był najwyższy w latach `95 i `96 i wynosił odpowiednio: gmina - 1,61 w roku 1995, miasto - 1,94 w roku 1995. W roku 1996 współczynnik dynamiki demograficznej wynosił 1,48 - gmina i 1,70 - miasto. W 1998 roku współczynnik dynamiki demograficznej osiągnął najniższy poziom (1,26 dla gminy i 1,33 dla miasta), a od 1999 roku wykazuje niewielki wzrost. Przyrost naturalny ma wyraźną tendencję malejącą zarówno na wsi jak i w mieście Gryfino.

2.2.3. Struktura bezrobocia

Dokonujące się w ostatnich latach przekształcenia strukturalne i gospodarcze miały ogromny wpływ na sytuację ekonomiczną ludności. Dotyczy to zarówno ludności mieszkającej w miastach, jak i wiejskiej, która z powodu likwidacji Państwowych Gospodarstw Rolnych i słabej kondycji rolnictwa indywidualnego została w szczególności narażona na niekorzystne skutki transformacji. Bezrobocie zarówno jawne, jak i ukryte stanowi poważny społeczny i ekonomiczny problem gminy.

Wśród głównych przyczyn bezrobocia należy wymienić:

• restrukturyzację gospodarki (likwidacja miejsc pracy w Gryfinie i Szczecinie),
• brak wystarczającej liczby ofert dla absolwentów szkół,
• regres gospodarczy w sektorze rolniczym i innych gałęziach gospodarki,
• brak kapitału inwestycyjnego zarówno własnego jak i obcego oraz zasobów kapitału

Gmina Gryfino charakteryzuje się wskaźniekiem bezrobocia o wielkości 15,2 %

Szczegółowe dane dotyczące bezrobocia dotyczące różnych aspektów wśród mieszkańców gminy Gryfino obrazują tabele 5 i 6. 

Bezrobotni według wieku i płci  w gminie Gryfino		T a b e l a  5
Wiek	Liczba osób		w tym kobiety
18 - 24	867		415
25 - 34	891		516
35 – 44	649		387
45 – 54	696		373
55 – 59	78		24
60 – 64	6		0
Razem	3187		1715

    Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Gryfinie ( stan na dzień 31.12.2003 r.)

Bezrobotni wg wykształcenia w gminie Gryfino                       T a b e l a  6
Wykształcenie	Liczba osób	%	w tym kobiety	%
- wyższe	146	4,58	98	5,71
- średnie zawodowe	506	15,87	337	19,65
- średnie ogólnokształcące	314	9,85	241	14,05
- zasadnicze	1164	36,52	491	28,62
- podstawowe	1057	33,16	548	31,95
Razem	3187	100	1715	100

Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Gryfinie ( stan na dzień 31.12.2003 r.)

Największą grupę bezrobotnych stanowią osoby w wieku producyjnym – mobilnym. Ponadto bardzo trudna  jest sytuacja kobiet na rynku, są one liczniejszą grupą wśród zarejestrowanych, co wskazuje na ich gorszą pozycję na rynku pracy.

Na stan bezrobocia ma również wpływ stopień wykształcenia. Aż 33,16% wśród zarejestrowanych bezrobotnych stanowią osoby, które posiadają zaledwie wykształcenie podstawowe. W związku z tym należy położyć szczególny nacisk na podnoszenie kwalifikacji bezrobotnych, w tym organizowanie kursów i szkoleń dokształcających. Ponadto ożywienie gospodarcze terenów wiejskich (wielofunkcyjność rozwoju), walka z bezrobociem, tworzenie nowych miejsc pracy powinno wpisać się do zadań priorytetowych gminy.

2.3. Położenie geograficzne

Zgodnie z fizycznogeograficzną regionalizacją Polski wg Kondrackiego, miasto i gmina swoim obszarem obejmuje dwa mezoregiony wchodzące w skład podprowincji Pobrzeży Południowobałtyckich.

Mezoregion Równiny Wełtyńskiej to strefa moreny dennej zlodowacenia bałtyckiego. Stanowi ona zachodni kraniec Niziny Pyrzyckiej. Równina jest lekko sfalowana, z licznymi nieregularnymi wzniesieniami o łagodnych stokach i przeciętnej wysokości 30 – 50 metrów nad poziomem morza. Występują tu liczne jeziora rynnowe i niewielka ilość lasów. Północna część gminy zamknięta jest pagórkami morenowymi pochodzenia glacjalno – tektonicznego.

Mezoregion Dolina Odry jest erozyjnie wcięta w osady plejstoceńskie. Rzeka (po regulacji) płynie dwoma ramionami tworząc szerokie na 2 – 3 kilometry Międzyodrze. Większe połacie Doliny zajęte są przez zabagnioną terasę zalewowo – denną (dolinową), wyższe partie stanowią terasę środkową przechodzącą stopniowo w terasę wyższą.

Teren urozmaicony jest miejscami przez strome krawędzie dolin Tywy i Pniewy powstałe w skutek erozji i meandrowania tych rzeczek przebijających się przez morenowe wzgórza do Odry.

Najwyższym punktem gminy jest wzgórze leżące na zachód od Włodkowic, na granicy gminy – 70 m npm. Najniżej położone są łąki w północnej części Międzyodrza. Podczas gdy poziom Odry wynosi tu 0,1 m npm., to na łąkach tych notuje się depresję sięgającą –0,3 m. Średnia wysokość terenu gminy wynosi około 30 m npm.

2.4. Użytkowanie terenu

Rozpatrując kryterium obszarowe gminy Gryfino można stwierdzić, iż ponad połowa powierzchni gminy użytkowana jest rolniczo.

Użytki rolne zajmują tutaj 14 075 ha tj. 55,51%; jej powierzchni ewidencyjnej. Użytki leśne zajmują obszar o powierzchni 5412 ha co stanowi 21,34 % powierzchni.

W porównaniu z innymi gminami powiatu gryfińskiego omawiana gmina charakteryzuje się dość znacznym udziałem obszarów rolniczych, natomiast posiada ona najniższy procent zalesienia w powiecie. Duża ilość przemysłu na obszarze gminy wraz z terenem miejskim sprawia, iż jest to gmina zurbanizowana o dość znacznych terenach osiedlowych. Na obszarach wiejskich gmina posiada też atrakcyjne tereny dla uprawiania turystyki i rekreacji.

Uproszczoną strukturę użytkowania gruntów na terenie gminy Gryfino, na podstawie danych otrzymanych z Urzędu Miasta i Gminy przedstawiono w tabeli 7 oraz na wykresie 2.

Struktura użytkowania gruntów na terenie miasta i gminy Gryfino  (stan na dzień 01.01.2004 r.)						T a b e l a  7
Rodzaje gruntów		Powierzchnia ewidencyjna [ha]			Udział w ogólnej powierzchni [%]
		Obszar wiejski	Obszar miejski	Razem	Obszar wiejski		Obszar miejski	Razem
Powierzchnia ogólna		24403	952	25355	100		100	100
Użytki rolne		13595	480	14075	55,71		50,42	55,51
grunty orne		10940	260	11200	44,83		27,31	44,17
Sady		97	12	109	0,39		1,26	0,43
łąki trwałe		1607	148	1755	6,58		15,54	6,92
pastwiska trwałe		514	31	545	2,10		3,25	2,15
grunty rolne zabudowane		341	19	360	1,39		1,99	1,42
grunty pod stawami		0	0	0	0		0	0
grunty pod rowami		96	10	106	0,39		1,05	0,42
Użytki leśne		5391	21	5412	22,09		2,20	21,34
lasy		5243	8	5251	21,48		0,84	20,71
grunty zadrzewione i zakrzewione		148	13	161	0,60		1,36	0,63
Grunty zabudowane  i zurbanizowane		1214	322	1536	4,97		33,82	6,07
tereny mieszkalne		14	72	86	0,05		7,56	0,34
tereny przemysłowe		419	17	436	1,71		1,78	1,72
inne tereny zabudowane		24	60	84	0,09		6,30	0,33
zurbanizowane tereny niezabudowane		8	27	35	0,03		2,83	0,14
tereny rekreacyjne wypoczynkowe		10	40	50	0,04		4,20	0,20
tereny komunikacyjne	drogi	655	83	738	8,718487		2,91	2,91
	kolejowe	80	23	103	2,415966		0,40	0,41
	inne	0	0	0	0		0	0
użytki kopalne		4	0	4	0,01		0	0,02
Wody		1137	106	1243	4,65		11,13	4,90
powierzchniowe płynące		885	105	990	3,62		11,02	3,90
powierzchniowe stojące		252	1	253	1,03		0,10	1,00
Tereny inne		3066	23	3089	12,56		2,41	12,18
użytki ekologiczne		0	0	0	0		0	0
Nieużytki		2880	16	2896	11,80		1,68	11,42
tereny różne		186	7	193	0,76		0,73	0,76

Źródło: Urząd Miasta i Gminy Gryfino

Wykres 2  Struktura użytkowania gruntów na terenie gminy Gryfino.

2.4.1. Rolnictwo

Ogólna powierzchnia użytków rolnych gminy Gryfino wynosi 14 075 ha, co stanowi 55,51 % ogólnej powierzchni gruntów miasta i gminy.

Rolnictwo odgrywa bardzo ważną rolę w tworzeniu struktury gospodarczej tego terenu. Skupia ono znaczne zasoby w postaci siły roboczej oraz majątku trwałego. Dobry rozwój rolnictwa na tym terenie opiera się na:

• korzystnych warunkach przyrodniczych (wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej kształtuje się na poziomie 73,4 pkt.),
• znacznych zasobach siły roboczej,
• wcześniejszym zainwestowaniu w postaci obiektów inwentarskich i z zakresu infrastruktury technicznej.

            Najbardziej intensywna produkcja rolna prowadzona jest we wschodniej części gminy, obejmująca takie sołectwa i miejscowości jak: Wełtyń, Wirów, Chwarstnica, Sobieradz, Borzym, Bartkowo.

Obszarami o średniej i małej produkcyjności rolniczej są obszary północnej i południowej części gminy obejmująca sołectwa i miejscowości: Radziszewo, Daleszewo, Żabnica oraz Steklinko, Steklno, Zaborze, Włodkowice, Żórawki, Żórawie, Nowe Czarnowo.

Główne kierunki produkcji rolnej to:

• uprawy
• produkcja zwierzęca
• przetwórstwo rolno-spożywcze.

            Według przeprowadzonego w 2002 roku Powszechnego Spisu Rolnego struktura gospodarki rolnej przedstawia się następująco według tabel 8, 9,: 

Powierzchnia zasiewów zbóż podstawowych w gminie Gryfino		T a b e l a  8
Produkcja roślinna/uprawy
Rodzaj upraw	Powierzchnia upraw [ha]	Udział procentowy
Ogółem	5617	100
pszenica	4371	77,8
żyto	606	10,8
jęczmień	294	5,2
owies	163	2,9
pszenżyto	184	3,3

Źródło: Powszechny Spis Rolny, 2002 

Zwierzęta gospodarskie w gminie Gryfino		T a b e l a  9
Produkcja zwierzęca
Rodzaj hodowli	Liczba pogłowia [szt.]
Bydło	761
Trzoda chlewna	4499
Owce	6
Kozy	48
Konie	56
Króliki	199
Pozostałe zwierzęta futerkowe	11
Pnie pszczele	285
Drób ogółem	830853

          Źródło: Powszechny Spis Rolny, 2002

 Łączna liczba gospodarstw rolnych w mieście i gminie wynosi 1 402 szt. Najwięcej jest gospodarstw małych, czyli do 1 ha ( ok. 765) co stanowi 55% wszystkich gospodarstw gminy. Gospodarstw powyżej 15 ha jest ok. 90. Poniższa tabela przedstawia charakterystykę gospodarstw rolnych:

Charakterystyka gospodarstw rolnych według siedziby gospodarstwa			T a b e l a  10
Grupy obszarowe  użytków rolnych	Liczba gospodarstw	W tym gospodarstwa indywidualne
Ogółem	1402	1397
Do 1 ha	765	765
1 – 5 ha	380	380
5 – 10 ha	114	114
10 – 15 ha	53	53
15 ha i więcej	90	85
MIASTO
Ogółem	277	276
Do 1 ha	170	170
1 – 5 ha	84	84
5 – 10 ha	14	14
10 – 15 ha	5	5
15 ha i więcej	4	3
WIEŚ
Ogółem	1125	1121
Do 1 ha	595	595
1 – 5 ha	296	296
5 – 10 ha	100	100
10 – 15 ha	48	48
15 ha i więcej	86	82

      Źródło: Powszechny Spis Rolny, 2002

            Większość powierzchni użytków rolnych miasta i gminy, znajduje się we władaniu gospodarstw indywidualnych, posiadających minimum 1 ha użytków rolnych. Powierzchnia indywidualnych gospodarstw rolnych wynosi 8 984 ha, co stanowi około 50% ogółu gospodarstw. Pozostałe użytki są we władaniu Agencji Nieruchomości Rolnych, spółek z osobowością prawną i ogrodów działkowych.

2.4.2. Gospodarka rybacka

            Grunty pod wodami, wyszczególnione w ewidencji gruntów użytkowane są w różny sposób.

Jeziora leżące na terenie gminy Gryfino oprócz pełnionej funkcji rekreacyjnej, użytkowane są również w sposób umożliwiający prowadzenie gospodarki rybackiej. Na terenie gminy jeziorami mającymi znaczenie w gospodarce rybackiej są: Wełtyńskie, Wirów i Steklno.

Na kanale Odry Wschodniej odprowadzającym ciepłe wody zrzutowe elektrowni „Dolna Odra” w Nowym Czarnowie, działalność prowadzi pięć prywatnych gospodarstw rybackich.

Taka działalność prowadzona jest również na stawach m.in. w Mielenku Gryfińskim, Wirowie i Gajkach k/Pniewa.

2.4.3. Gospodarka leśna

Obszary leśne znajdujące się głównie na wschód i południowy wschód od Gryfina, zajmują około 21%, tj. (5 251 ha) powierzchni miasta i gminy. Są to najczęściej drzewostany sosnowe na siedliskach borowych z domieszką gatunków liściastych. Większość lasów to lasy państwowe w zarządzie Nadleśnictwa Gryfino.

2.4.4. Przemysł

            Miasto i gmina Gryfino jest obszarem o znacznym uprzemysłowieniu. Dominującą rolę odgrywa tutaj węglowa Elektrownia „Dolna Odra” w Nowym Czarnowie. Tereny wokół elektrowni stanowią strefę działalności przemysłowej. Oprócz wyżej wymienionej elektrowni Firma „Fliegel-Textil Service” Sp. z o.o. wybudowała nowoczesną pralnię, natomiast Firma „Jürging Naturdarme” Sp. z o.o. - uruchomiła zakład produkcji naturalnych osłonek do wędlin. Do większych zakładów należy również „Gryfskand”- Sp. z o.o., która powstała z przekształcenia najstarszej w Gryfinie fabryki Suchej Destylacji Drewna. Produkuje ona węgiel drzewny oraz parkiety. Produkcją elementów gumowych zajmuje się „He-Gru” Sp. z o.o. z Gryfina.

            Pod nowe tereny przemysłowe wyznaczono rejon wzdłuż drogi do Elektrowni „Dolna Odra” i na jej zapleczu ze względu na możliwość wykorzystania istniejącej infrastruktury transportowej (kolej, droga, rzeka) oraz tereny przy ulicy Fabrycznej w Gryfinie.

Elektrownia „Dolna Odra” jest najmłodszą elektrownią Zespołu Elektrowni Dolna Odra S.A. Zbudowana została w latach siedemdziesiątych, poszczególne jej bloki przekazywane były do eksploatacji od 1974 do 1977 roku. Elektrownia ta jest konwencjonalną elektrownią blokową z otwartym układem chłodzenia. Dysponuje mocą elektryczną 1742 MW_e i mocą cieplną 100 MW_t. Elektrownia produkuje energię elektryczną do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego oraz zasila w ciepło miasto Gryfino.

2.5. Walory kulturowe

W Gryfinie i na terenie gminy nie brak śladów minionych czasów. Do najważniejszych zabytków zalicza się średniowieczny kościół, dziś pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny, z interesującą renesansową amboną z 1605 roku, pozostałości murów obronnych z Bramą Bańską z XIV stulecia, oraz granitowe kościoły wiejskie w Gardnie, Wełtyniu, Steklnie, Bartkowie i Borzymiu.

Wykaz zabytkowych obiektów znajdujących się na terenie miasta i gminy przedstawia tabela 1.

Wykaz zabytkowych obiektów na terenie miasta i gminy Gryfino		T a b e l a   11
Miejscowość	Obiekt
Bartkowo	Kościół pw. Wniebowzięcia NMP
Borzym	Kościół pw. M.B. Królowej Polski
Chlebowo	Kościół pw. św. Huberta z XIV w.
Chwarstnica	Kościół pw. św.Trójcy z XV w.
Gardno	Kościół pw. Najśw. Serca P.J. połowa XIII w.
Gryfino	Teren starego miasta Obwarowania miejskie (mury obronne z Bramą Bańską-przełom XIII/XIV w.) Kościół pw. Narodzenia NMP Budynek poczty
Mielenko	Kościół pw. Narodzenia NMP z końca XV w.
Sobieradz	Kościół pw. Niepokalanego Serca NMP z XIII w.
Stare Brynki	Kościół (w odbudowie) wraz z cmentarzem
Steklno	Kościół pw. św. Krzysztofa z cmentarzem
Wełtyń	Kościół pw. M.B. Różańcowej z XV w.

Źródło: Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Powiatu Gryfińskiego 2001-2010, Folder Reklamowy Powiatu Gryfińskiego

2.6. Turystyka i rekreacja

            Gmina Gryfino ma do zaoferowania osobliwe krajobrazy wzgórz, dolin, równin, barwne widoki pól uprawnych, parki krajobrazowe, jeziora, urokliwe doliny rzek i strumieni, lasy, rzadkie gatunki roślin i fauny, parki podworskie, pomniki przyrody, pomnikowe aleje oraz cenne obiekty architektury sakralnej.

Gmina Gryfino, a szczególnie miasto, znana jest ze swoich imprez kulturalnych i rekreacyjnych.Są to między innymi Dni Gryfina, Rytmy Ziemi- muzyka folk, Spotkania Teatralne lub Przegląd Zespołów Rockowych.

W gminie znajdują się następujące obiekty rekreacyjno-sportowe:

• przystań żeglarska MOS Gryfino,
• miasteczko rowerowe – GDK Gryfino,
• strzelnica kulowa w obiekcie zamkniętym przy ul. Łużyckiej,
• strzelnica przy ul. Słonecznej,
• Centrum Wodne „Laguna”, Fundacja na Rzecz Budowy Obiektów Sportowych,
• place do gry w koszykówkę,
• wiejskie boiska piłkarskie,
• plaże nad jeziorami: Wełtyń, Steklno i Wirów posiadające wypożyczalnie sprzętu pływającego.

W gminie Gryfino znajduje się jeden motel w miejscowości Pniewo, jeden pensjonat w miejscowości Czepino oraz Ośrodek Sportu i Rekreacji w Gryfinie.

W miejscowości Włodkowice znajduje się jedno gospodarstwo, które posiada sad owocowy z certyfikatem żywności ekologicznej.

2.6.1 Szlaki turystyczne

            Gminne szlaki rowerowe składają się z 6 tras:

• 1R. Odrzańsko – Bukowa           czerwona (32,5 km) 
  trasa biegnie przez następujące miejscowości:
  (Gryfino (pl. Barnima) – Gryfino (ul. Targowa) – Żabnica – Dębce – Daleszewo – Stare Brynki – fragment Puszczy Bukowej – Jarząbki (jez. Binowskie) – Wysoka Gryfińska – Gardno – Wełtyń – Gryfino.
• 2R. Wełtyńsko – Tywiańska          niebieska (34,9 km)
  trasa biegnie przez następujące miejscowości
  Gryfino (pl. Barnima) - ścieżka rowerowa do jez. Wełtyńskiego – Wełtyń – Chwarstnica – Borzym – Borzymek – Mielenko Gryfińskie – Wirówek – Wirów – Gryfino.
• 3R. Leśna                  zielona (29,5 km)
  trasa biegnie przez następujące miejscowości
  Gryfino (pl. Barnima) – Szczawno – Żórawie – Bartkowo – Gajki – Steklinko – Czarnówko – Pacholęta – Krzypnica – Krajnik – „Krzywy Las” – Pniewo – Gryfino (C.W.Laguna).
• 4R. Steklińska          żółta (29,5 km)
  trasa biegnie przez następujące miejscowości
  Gryfino (pl. Barnima) – ścieżka rowerowa do Jeziora Wełtyńskiego – Wirów – Wirówek – Bartkowo – Śremsko – Steklno – Steklinko – Nowe Czarnowo – Pniewo – Żórawki – Tywina – Gryfino „Laguna”.
• 4R. Wschodnia łącznikowa             pomarańczowa (16,0 km)
  trasa biegnie przez następujące miejscowości
  Gardno – Drzenin – Sobieradz – Chwarstnica – Osuch – Mielenko Gryfińskie – Borzymek.
              Jest to trasa, która łączy trasy:
  Odrzańsko-Bukową 1R oraz Wełtyńsko-Tywiańską 2R.

W lutym 2004 roku odbyła się w Gryfinie prezentacja projektu pod nazwą "Zielona Odra". Projekt został opracowany przez ekspertów z Polskiej Agencji Rozwoju Turystyki w Warszawie i ma na celu wypromowanie nowej trasy rowerowej wzdłuż rzeki Odry jako produktu turystycznego. Szlak ma 186 km długości i biegnie od Słońska w województwie lubuskim do Szczecina. Do czerwca tego roku szlak ma zostać oznakowany i uruchomiony. Nowy szlak rowerowy ma na celu przede wszystkim przyciągnięcie większej ilości turystów do miejscowości, przez które prowadzi, a więc także i do Gryfina. Przebieg szlaku konsultowany był uprzednio z osobami i instytucjami bezpośrednio zainteresowanymi w poszczególnych gminach, tak więc większość walorów turystycznych została w nim ukazana. Warszawscy autorzy programu zauważyli, że tereny nadodrzańskie mają duży potencjał turystyczny, który nie jest należycie wykorzystany. Teraz w związku z możliwością pozyskania funduszy europejskich można stworzyć konkretny produkt turystyczny, który stanie się spiralą nakręcającą turystyczny biznes wzdłuż pięknej doliny Odry. W samym Gryfinie atrakcją turystyczną może stać się, prócz Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Odry, "Krzywy Las" uznawany przez niektórych jako "bajkowy las".